Aİ Ətraf Mühit üçün – Su Resursları və Ətraf Mühit Məlumatları
Aİ Ətraf Mühit üçün -Su Resursları və Ətraf Mühit Məlumatları proqramının Azərbaycanda rəsmi açılışı 2 mart 2022-ci il tarixində onlayn formatda keçirilib. Proqram Avropa Yaşıl Razılaşmasına və COVID-19-dan sonra yaşıll bərpa proqramına uyğun olaraq təbii ehtiyatların qorunmasında ölkəyə
daha çox dəstək verəcək. Proqramın məqsədi Azərbaycanda əhalinin sağlamlığının və rifahının yaxşılaşdırılması, eləcə də Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərinə (DİM) nail olmaqdır. Proqram Su və Sıfır Çirklənmə üzrə Avropa Komanda Təşəbbüsünün bir hissəsidir və bütün vətəndaşlar üçün
təmiz(toksiksiz) bir ətraf mühitə doğru irəliləməyə yönəlmişdir. Aİ Ətraf Mühitüçün – Su Resursları və Ətraf Mühit Məlumatları Azərbaycanda davam edən Aİ Ətraf Mühit üçün Fəaliyyətini gücləndirir Onun məqsədi i) su ehtiyatlarının mərkəzsizləşdirilmiş idarə edilməsi vasitəsilə mövcud və yeni siyasət və qaydaların yerli səviyyələrdə həyata keçirilməsini dəstəkləmək və ii) qərar qəbul edən şəxslərə və Azərbaycan vətəndaşlarına su ehtiyatları, həmçinin havanın keyfiyyəti, torpaqdan istifadə və tullantılar haqqında etibarlı məlumat və məlumatlara çıxış
imkanı verməkdir. Bu məqsədlə, Aİ Ətraf Mühit üçün– Su Resursları və Ətraf Mühit Məlumatları əvvəllər icra olunmuş olan Avropa İttifaqının Su Təşəbbüsü Plyus (AİST+) və Ətraf Mühit üzrə Birgə İnformasiya Sistemi(ƏMBİS) Faza II (ENIS SEIS II Şərq) layihələrin uğuruna əsaslanır.
AİST+ layihəsi Azərbaycana Aİ ilə Tərəfdaşlıq və Əməkdaşlıq Sazişini həyata keçirməyə və Aİnin su idarəçiliyi təcrübələrini tədricən qəbul etməyə köməklik etmişdir. Kür çayının Mingəçevir su anbarının bəndindən yuxarı hövzə rayonu(15.000km², 1,5 milyon əhali) üçün Çay Hövzəsinin İdarə
edilməsi Planı artıq təsdiqə hazırdır. Su ehtiyatları haqqında bilikləri möhkəmləndirmək üçün üç su laboratoriyası yeni yüksək səviyyəli analitik avadanlıqla təmir edilmişdir. Çaylar və qrunt suları üçün monitorinq şəbəkəsi təkmilləşdirilmiş və sahil suları da daxil olmaqla 130-a yaxın ərazini əhatə edən çöl tədqiqatları aparılmışdır.Həmçinin layihə çərçivəsində su məlumatlarının inteqrasiyası, qanunvericilik və qaydaların tətbiqi, Gürcüstanla transsərhəd əməkdaşlığı və maliyyələşdirmə mexanizmləri üzrə digər işlər görülmüşdür. ƏMBİS(ENI SEIS II) Şərq layihəsi biomüxtəliflik, su, torpaq, tullantılar və havanın ekoloji məlumatlarının və göstəricilərin istehsalını gücləndirmək üçün Ətraf Mühit uzrə Birgə İnformasiya Sisteminin prinsip və təcrübələrinin həyata keçirilməsini dəstəkləmışdir. Layihə Azərbaycanın ətraf mühitin qiymətləndirilməsi və hesabatlılıq sahəsində institusional potensialını inkişaf etdirdi və nümunə olaraq Aİ Hava Keyfiyyəti Direktivləri və Avropa Hava Keyfiyyəti İndeksi əsasında havanın keyfiyyətinə dair məlumatlarının əlçatanlığını yaxşılaşdırmaq üçün yeni vasitələr təqdim etdi. Ətraf Mühit uzrə Birgə İnformasiya Sisteminin əsas göstəriciləri haqqında məlumat Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin internet səhifəsində yerləşdirilmişdir. 2019-cu ilin iyun ayında Xəzər Universitetində Havanın Keyfiyyətinin Təhlili Mərkəzi də yaradımışdir. Avropa Komissiyası və icraçı tərəfdaşlar Avropa İttifaqının bu yeni dəstəyi çərçivəsində
Azərbaycanla əlaqələrini davam etdirməyi və gücləndirməyi səbirsizliklə gözləyirlər. Onlar birlikdə ətraf mühitə və Azərbaycanda əhalinin rifahına fayda vermək üçün su ehtiyatlarının və ekoloji məlumatlarının idarə edilməsini yaxşılaşdiracaqlar. Avropa İttifaqının Azərbaycandakı Nümayəndəliyinin proqram meneceri cənab Rayner Freyd bildirib “Sağlam ətraf mühit ekosistemlərin fəaliyyəti və insanların rifahı üçün çox vacibdir. Xüsusilə,
son illərin quraq keçməsi və COVID-19 pandemiyası böhran dövründə suyun nə qədər mühüm olduğunu nümayiş etdirdi. Avropa İttifaqında ətraf mühit və su siyasəti Avropa Yaşıl Sövdələşmənin əsas struktur bloklarının bir hissəsidir. 2016-cı ildən etibarən Avropa İttifaqının AİST+ və ƏMBİS proqramları
Azərbaycana su sektorunun gücləndirilməsi, eləcə də konkret informasiya sistemlərinin hazırlanması sahəsində dəstək göstərir. Milli Su Strategiyasının qəbul olunması və hazırlanmış məlumatların ictimaiyyətlə paylaşılması Azərbaycan üçün iki mühüm növbəti addımlardır. Bu layihə həm də 2020-
2022-ci illərdə su ehtiyatlarından səmərəli istifadə üzrə Azərbaycan Hökumətinin Fəaliyyət Planını dəstəkləyir və Azərbaycan üçün Avropa İnvestisiya Planı çərçivəsində investisiya imkanlarının prioritetləşdirilməsinə kömək edə bilər”.
Layihəyə dair qısa məlumat
A Ətraf Mühit -Su Resursları və Ətraf Mühit Məlumatları proqramı Avropa İttifaqının Şərq Tərəfdaşlığı ilə əməkdaşlıq çərçivəsinin bir hissəsidir və ümumi büdcəsi 12,75 milyon avrodur. Bu layihə 2022-2024- cü illər ərzində Avropa İttifaqına Üzv Dövlətlərin Konsorsiumu (Avstriya Ətraf Mühit Agentliyi (UBA), Avstriya İnkişaf Agentliyi (ADA), Beynəlxalq Su Ofisi - Fransa (OiEau)), İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatı (OECD)Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Avropa İqtisadi Komissiyası (UNECE) ) tərəfindən həyata keçiriləcək.
